ارسال: #1

رئالیسم شاعرانه

رئالیسم شاعرانه (به فرانسه: Réalisme poétique) جنبشی در سینمای فرانسه بود که از اوایل دهة ۱۹۳۰ آغاز شد. ژان رنوار، مارسل کارنه، ژولین دوویویه و ژان گرمیون فیلم‌سازانی بودند که در این دهه در قالب گروه نه چندان منسجمی به فیلم سازی پرداختند و جنبش رئالیسم شاعرانه را به وجود آوردند.[۱] گرچه این جنبش همچون جنبش مونتاژ شوروی یا امپرسیونیسم فرانسه، حرکتی منسجم و متحد نبود. فیلم های رئالیسم شاعرانه دارای لحنی توام با حسرت و ناامیدی است. این فیلم ها معمولاً درباره حاشیه نشینانی است که در ناامیدی و یاس زندگی می کنند. قهرمانان برآمده از چنین قشری در میانه فیلم معمولاً با رویدادی دچار عشقی آرمانی شده و امید در کالبدشان دمیده می شود. اما پایان فیلم های جنبش رئالیسم شاعرانه معمولاً توامان با یاس و ناامیدی ست؛ این قهرمانان دوباره ناامید می شوند و فیلم با توهم زدایی و مرگ قهرمان فیلم به پایان می رسد.[۲] این سینما به شدت تقدیرگرا است و تقدیر را حاکم بر زندگی قهرمانان می‌داند.

ژان گابن بازیگر فرانسوی که ایفاگر بسیاری از نقش های اصلی در فیلم های جنبش رئالیسم شاعرانه بود.
محتویات
۱ زمینه‌های پیدایش و گسترش جنبش
۱.۱ جبهه مردمی
۲ مولفه‌های سبکی و تماتیک
۳ فیلمسازان شاخص
۳.۱ ژان گرمیون
۳.۲ ژاک فدر
۳.۳ ژولین دو ویویه
۳.۴ ژان رنوار
۳.۵ مارسل کارنه
۴ درباره ی ژان گابن
۵ پانویس


زمینه‌های پیدایش و گسترش جنبش

فروپاشی دو کمپانی بزرگ فیلم‌سازی فرانسه، پاته و گومون، در دهه 1930 بازار تولید فیلم فرانسه را در اختیار کمپانی های کوچک فیلم‌سازی قرار داد، به گونه ای که بیش از 90 درصد تولیدات سینمایی نیمه دوم دهه 1930 فرانسه توسط این کمپانی های کوچک ساخته شد. این شرایط همچنین دسترسی فیلم‌سازان مستقل و هنری فرانسوی را به استودیو ها و امکانات و تجهیزات فیلم‌سازی تسهیل کرد.[۱] شرکت های فیلم‌سازی فرانسوی بر خلاف کمپانی های بزرگ آمریکایی که با یکدیگر برای تشکیل یک تراست به توافق رسیده بودند، به رقابت با یکدیگر پرداخته و سعی در حذف رقبا از بازار داشتند که موجب تضعیف این شرکت ها شد. اما همین تضعیف نظام استودیویی انعطاف و آزادی بیشتری برای فیلم‌سازان فرانسوی مهیا کرد.[۲] دو عامل به فیلم‌سازان فرانسوی و به خصوص فیلم‌سازان جنبش رئالیسم شاعرانه فرصت ابراز و ظهور داد؛ یکی مقررات دولتی که از تولید داخلی حمایت می کرد و دیگری پیدایش صدا در سینما که مخاطبان فرانسوی را به شنیدن دیالوگ‌ها به زبان فرانسوی مشتاق می کرد.[۲]

جبهه مردمی

جنبش رئالیسم شاعرانه را می توان سایه ای از عروج و افول ائتلاف احزاب چپ فرانسه تحت عنوان جبهه مردمی قلمداد کرد. این حزب که در سال 1936 به قدرت رسید با شعارهایی امیدوار کننده وعده تغییرات زیادی در اوضاع مردم را داده بود. اما تنها 6 ماه حکومت این ائتلاف کافی بود که امیدها به یاس تبدیل شوند و ائتلاف حاکم سقوط کند. فیلم های یاس آوری همچون بندرگاه مه آلود و روز برمی آید از مارسل کارنه و قاعده بازی از ژان رنوار که در زمره آثار رئالیست شاعرانه قرار می گیرند، افول اقبال جبهه مردمی را نشان داده و با تصویری ناامید کننده در پایان فیلم، خبر از جنگ محتوم می دهند.[۱] دیوید بوردول با اشاره به فیلم هایی از دو ویویه و رنوار تصریح می کند که "فیلم های مهمی که جبهه خلق (جبهه مردمی) الهام بخش آن ها بود تفاوت چندانی با فیلم های رئالیسم شاعرانه نداشتند." او همچنین معتقد است که در دیگر فیلم های جریان رئالیسم شاعرانه که با نگاهی تلخ با قهرمانانی از طبقه کارگر همدردی می کنند، تاثیرپذیری از جبهه مردمی دیده می شود.[۲]

مولفه‌های سبکی و تماتیک

رئالیسم در رئالیسم شاعرانه با رئالیسم اجتماعی فیلم مستند تفاوت های بارزی دارد؛ رئالیسم شاعرانه به شدت سبک پردازی شده است و به میزانسن توجه ویژه ای می شود. بدین گونه که در طراحی دکور، صحنه آرایی و نورپردازی وسواس بسیاری صرف می شود. این جنبش از این جهت بسیار از اکسپرسیونیسم آلمان تاثیر پذیرفته است. واقع گرایی رئالیسم شاعرانه متکی بر استودیو و معمولاً دارای میزانسن های بازسازی شده و استیلیزه است و از این رو رئالیسمی کم و بیش "غیر اصیل" دارد.[۱] رئالیسم انتزاعی رئالیسم شاعرانه با نمادگرایی شاعرانه روایت جفت و جور است. روایت به شدت تقدیرگرایی دارد و بسط روایت به گونه ای است که سرنوشت شوم شخصیت اصلی و یاس و ناامیدی او را به خوبی به نمایش بگذارد. مجموعه ی مولفه های سبکی و تماتیک، صحنه آرایی، نورپردازی، دیالوگ ها، ایما و اشارات و حرکات، همه در جهت نشان دادن تباهی شخصیت های این فیلم ها کارکرد دارند. مثلاً در نورپردازی چهره شخصیت اصلی فیلم از پهلو نور می خورد و یا به بخشی از مکانی کلیدی که این شخصیت خود را در آن یافته است نور تابانده می شود و یا شی و جسمی در صحنه با نورپردازی به شی ای نمادین تبدیل شده و به انتزاع می رسند.[۱]

فیلمسازان شاخص
ژان گرمیون

فیلم لیز کوچولو از ژان گرمیون از اولین فیلم های سینمای رئالیسم شاعرانه و نمونه پخته این سینماست که ماجرای محکومی تازه از زندان بازگشته است که گناه قتلی که دختر فاحشه‌اش مرتکب شده را به گردن می گیرد.این فیلم علاوه بر داستان تراژیکش، با طراحی دکور لازار میرسون، فضاسازی نمونه ای رئالیسم شاعرانه را داراست.[۲]

ژاک فدر

پانسیون میموساس (۱۹۳۴) ساخته ژاک فدر یکی دیگر از نمونه های اولیه رئالیسم شاعرانه است. این فیلم درباره زنی پانسیون دار است که عاشق پسرخوانده‌اش می شود و تلاش های او برای جلوگیری از ارتباط پسرخوانده با دیگران، به مرگ این پسر منجر می شود.[۲]

ژولین دو ویویه

ژولین دو ویویه گرایشی به چپ نداشت تا بتوان آثارش را با تاثیر جبهه مردمی تحلیل کرد. اما فیلم های او به شدت حامل پیام هایی بدبینانه هستند.[۱] مهمترین فیلم دو ویویه در جنبش رئالیسم شاعرانه په په لوموکو (۱۹۳۶) است که از فیلم های نمونه ای این جنبش است. شخصیت اصلی فیلم، په په با بازی ژان گابن گانگستری است که در محله ای دور از دسترس پلیس زندگی می کند و عشق او به زنی پاریسی با وجود خطرات فراوان او را از این محله بیرون می کشد که به دستگیری و مرگ او منجر می شود. دو ویویه به بهترین شکل حس محبوس شدن په په در این محله را به تصویر می کشد و پایان فیلم با آن جبرگرایی تلخش وجه مشخصه فیلم های جنبش رئالیسم شاعرانه ست.[۲] گروه زیبا فیلم دیگر دو ویویه که به جنبش رئالیسم شاعرانه تعلق دارد درباره فروپاشی همبستگی مردانه طبقه ی کارگر در مقابل حضور اغواگرانه یک زن است.[۱]

ژان رنوار.

ژان رنوار برجسته ترین فیلمساز دهه ۱۹۳۰ فرانسه بود که تعدادی از فیلم هایش به جنبش رئالیسم شاعرانه تعلق دارد. فیلم ماده سگ (۱۹۳۱) او را از اولین نمونه های نخستین رئالیسم شاعرانه می دانند اما پایانی به تلخی فیلم های این جنبش ندارد. اما فیلم های توهم بزرگ (۱۹۳۷) و قاعده بازی (۱۹۳۹) مهمترین فیلم های این فیلمساز در جنبش رئالیسم شاعرانه است. توهم بزرگ درباره اسیران جنگی فرانسوی در یک اردوگاه اسرا در جنگ جهانی اول است و از این حکایت می کند که پیوند های طبقاتی از پیوند های ملی اهمیت بیشتری دارد. قاعده بازی اما راوی تضاد بین طبقه ی اشرافی در حال سقوط فرانسه با طبقه کارگر است. شخصیت های خاکستری فیلم و پایان غیرمنتظره آن به همراه دکورهای بزرگ و پیچیده رئالیستی و حرکات مفصل دوربین، این فیلم را به یکی از مهمترین فیلم های جنبش رئالیسم شاعرانه تبدیل شد. جنایت موسیو لانژ (۱۹۳۵) فیلم دیگر رنوار است که با تاثیر از جبهه خلق آفریده شد.[۲]
مارسل کارنه.

بندرگاه مه آلود (۱۹۳۸) و روز می دمد (۱۹۳۹) دو فیلم اصلی رئالیستی شاعرانه ی مارسل کارنه هستند که در هر دو ژان گابن نقش اصلی را بازی می کند. در بندرگاه مه آلود ژان گابن یک سرباز فراری است که عاشق دختری تحت حمایت یک گانگستر می شود و در پایان فیلم پس از کشتن گانگستر خود نیز توسط یکی از افراد او کشته می شود. فضاهای تیره و مه آلود و خیابان های باران خورده در این فیلم به شاخص فیلم های جنبش رئالیسم شاعرانه تبدیل می شود که در سالیان بعد چنین فضاهایی بر روی ژانر نوآر نیز تاثیر می گذارد.[۲] روز می دمد یکی دیگر از نمونه های رئالیسم شاعرانه است که ماجرای کارگری است که در نخستین صحنه فیلم مرتکب قتلی می شود و در آپارتمانی توسط پلیس محصور می گردد. در طول شب، ما به وسیله فلاش بک از ماجرای گذشته کارگر و دلیل چنین قتلی مطلع می شویم. در این فیلم طراحی صحنه آلکساندر تراونر چشمگیر است. ورسیون استودیویی محله ای کارگرنشین در فیلم روز می دمد به خوبی امکان ترکیب استیلیزاسیون و رئالیسم را نشان داد.[۲]
درباره ی ژان گابن.

ژان گابن بازیگر پرآوازه آن دوره سینمای فرانسه شمایل آرمانی قهرمان بی سرانجام فیلم های جنبش رئالیسم شاعرانه فرانسه بود که هیئت زمختش برای نقش آفرینی به عنوان قهرمانان طبقه کارگر به شیوه ای باور پذیر مناسب بود.[۲] او در بسیاری از فیلم های این جنبش از جمله گروه زیبا و په په لوموکو اثر ژولین دو ویویه، بندرگاه مه آلود و روز می دمد به کارگردانی مارسل کارنه و توهم بزرگ اثر ژان رنوار ایفای نقش کرده است. آندره بازن منتقد سرشناس فرانسوی در مقاله ای تحت عنوان سرنوشت ژان گابن، تصریح می کند که گابن در تمام فیلم هایش از جمله فیلم های رئالیستی-شاعرانه، به سرانجامی خشونت بار گرفتار می آید که حالتی از خودکشی دارد. بازن معتقد است که گابن در فیلم هایش به تاویل یک داستان از میان داستان های گوناگون نمی‌پردازد بلکه همیشه داستان خودش در کار است که باید پایانی غم انگیز داشته باشد.[۳]
پانویس.
↑ در مطالب فوق: ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ هیوارد، سوزان. مفاهیم کلیدی در مطالعات سینمایی. ترجمهٔ فتاح محمدی. نشر هزارهٔ سوم، ۱۳۸۸. شابک ‎۹۷۸-۹۶۴-۹۳۱۱۷-۰-۸.
↑ در مطالب فوق: ۲٫۰۰ ۲٫۰۱ ۲٫۰۲ ۲٫۰۳ ۲٫۰۴ ۲٫۰۵ ۲٫۰۶ ۲٫۰۷ ۲٫۰۸ ۲٫۰۹ ۲٫۱۰ بوردول، دیوید و کریستین تامپسن. تاریخ سینما. ترجمهٔ روبرت صافاریان. مرکز، ۱۳۸۸. شابک ‎۹۷۸-۹۶۴-۳۰۵-۹۴۳-۹.
پرش به بالا ↑ بازن، آندره. سینما چیست؟. ترجمهٔ محمد شهبا. هرمس، ۱۳۸۲. شابک ‎۹۶۴-۳۶۳-۱۰۷-۹.

با ذکر منبع; WwW.kargardani.Ir نسخه برداری مجاز است