نقاط Focus و روش های Focus کردن

کلمه Focus به معنی تمرکز و مرکزیت دادن می باشد اما مفهوم آن در عکاسی ، رسیدن به حداکثر وضوح است. وقتی درون منظره یاب دوربین نگاه می کنید تا کادربندی صورت دهید با یک سری نقاط مواجه می شوید که به آن ها نقاط نورسنجی و نقاط فوکوس گفته می شود. از آنجا که این نقاط هر دو نوع کاربری را دارند به هر دو نام معروفند. یعنی از این نقاط هم برای نورسنجی و هم برای فوکوس استفاده می شود. نمای آن به شکل زیر است:

در حقیقت همانطور که می بینید موضوع عکاسی پشت این نقاط است. تعداد این نقاط در دوریبن های مختلف ، متفاوت است. بعضی دارای 7 نقطه نورسنجی و بعضی 9 نقطه و برخی نیز بیشتر. بسیاری از مردم ، بیشتر بودن تعداد این نقاط را یک مزیت برای دوربین تلقی می کنند ، اما یک عکاسی حرفه ای ، با تعداد کم این نقاط هم می تواند به مقصود برسد.

باید فراموش نکنیم که تنها یک نقطه از کادربندی است که وضوح صددرصد دارد و هر چه به موضوعاتی که دورتر و نزدیک تر هستند دقت کنیم از وضوح آنها کاسته شده است. اما ممکن است این تغییرات اینقدر کم باشد که چشم انسان توانایی تشخیص تغییرات را نداشته باشد و همه این نقاط را در وضوح کامل ببینید. Focusing در حقیقت یک نوع فاصله سنجی تا موضوع عکاسی است. وقتی این فاصله سنجیده شد در مدت بسیار کوتاهی ، وضوح به حداکثر می رسد. در گراف زیر ، دوربین در نقطه شماره 2 فوکوس کرده است. پس نقطه قرمز رنگ فوکوس صددرصد دارد و از بالاترین وضوح ممکن برخوردار است. پس فاصله ای که دوربین تا موضوع تشخیص داده است برابر X می باشد. اما با توجه به قانون مثلث قائم الزاویه (فیثاغورث Pythagoras) وتر هر مثلث که Y نام دارد حتماً از X بزرگ تر است. بنابراین نقاط 1 و 3 نمی توانند به قدرت نقطه 2 دارای وضوح باشند زیرا فاصله X به عنوان بیشترین وضوح توسط دوربین محاسبه شده است و فاصله کمتر یا بیشتر نمی تواند به آن اندازه وضوح داشته باشد. هر چه نقاط 1 و 3 به نقطه 2 نزدیک تر باشند تشخیص کمبود وضوح این نقاط ، سخت تر می شود اما در کناره های کادربندی که نقاط 1 و 3 فاصله زیادی با نقطه 2 دارند ، عدم وضوح مناسب ، تقریباً محسوس است.







البته با پیشرفت تکنولوژی ، کمپانی های عدسی سازی در حال ساخت عدسی هایی با شکل های نوین هستند که این مشکل را تا حد بالایی که چشم انسان توانایی احساس آن را نداشته باشد برطرف کنند. این عدسی ها در پی یکدیگر قرار گرفته و با تصحیح خطاهای یکدیگر سعی در فیلتر نمودن نقایص فیزیکی تصویر می کنند:







محدوده ای که تقریباً موضوعات از یک وضوح برخوردار هستند را محدوده Focus (میدان وضوح) می گویند و سایر نقاط که به شکل محو و مات هستند را اصطلاحاً Flow (فـلو) می نامند. در تصویر زیر محتویات درون فنجان از فوکوس کامل و سایر نواحی به تدریج خارج از وضوح هستند:


با افزایش عمق میدان وضوح می توان موضوعات بیشتری را در محدوده فوکوس قرار داد اما همانطور که پیش تر نیز گفته شد فوکوس هر نقطه با نقطه دیگر متفاوت است و هیچ نقطه ای از تصویر به اندازه نقطه ای که ما تصمیم گرفتیم در آنجا فوکوس کنیم ، وضوح ندارد. اما می تواند وضوحی نزدیک به نقطه فوکوس داشته باشد.

فوکوس بر دو نوع اتوماتیک و دستی وجود دارد. نوع اتوماتیک را با نماد AF و نوع دستی را با نماد MF نمایش می دهند. وقتی فوکوس را روی حالت اتوماتیک قرار می دهید با فشردن دکمه عکاسی تا نیمه ، موتور داخلی لنز با جلو یا عقب بردن عدسی داخلی ، فاصله آن را تا موضوع تنظیم کرده تا وضوح برقرار شود. می توان از طریق دکمه ای که روی بدنه دوربین قرار دارد یکی از نقاط را برای فوکوس انتخاب کرد. برای مثال اگر Focus Screen دوربین شما دارای 7 نقطه است ، می توانید تصمیم بگیرید که کدام نقطه از این نقاط جهت فاصله یابی فعال شود. کادربندی می کنید و نقطه فوکوس انتخابی را روی موضوع عکاسی قرار می دهید و دکمه عکاسی را تا نیمه می فشارید و به محض اینکه فوکوس صورت گرفت ، آن نقطه شروع به قرمز شدن می کند و صدای بوق کوتاهی از دوربین خارج می شود که به شما بفهماند فوکوس در آن نقطه انجام شده است. آنگاه شما با فشردن کامل دکمه عکاسی ، عکس را ثبت می کنید. در نمای زیر نقاط فوکوس شماره بندی شده اند تا مشخص شود فوکوس در نقطه شما 2 صورت گرفته است:

اما گاهی احساس می شود که نقاط بیشتری لازم است تا بتوان روی موضوع مورد نظر فوکوس کرد. مثلاً در بالا و پائین نقاط 1 ، 2 و همچنین 4 و 5 نیاز به نقاط دیگری احساس می شود. برای نمونه به تصویر زیر توجه کنید. از کدام نقطه جهت فوکوس استفاده شده است؟

فوکوس بر روی برگ صورت گرفته است زیرا فقط برگ است که وضوح دارد اما هیچ کدام از نقاط فوکوس بر روی برگ قرار ندارند. در اینجا می توان از یک تکنیک استفاده نمود و ضرورت وجود نقاط بیشتر را رد کرد. شما قبل از اینکه کادربندی نهایی را انجام دهید توسط یکی از نقاط فوکوس نزدیک به موضوع که در این مثال نقاط 2 و 7 هستند ، فوکوس را انجام دهید و انگشتتان را تا نیمه بر روی دکمه عکاسی نگه دارید و رها نکنید ، اکنون کادربندی نهایی را انجام دهید. تا زمانی که انگشتتان بر روی دکمه تا نیمه فشرده است محاسبه گر دوربین آخرین تنظیم فوکوس شما را در حافظه خود نگه می دارد و وقتی کادربندی نهایی را صورت دادید ، دکمه را کامل بفشارید تا ضمن حفظ فوکوس شما ، عکس ثبت شود. با این روش برگ در فوکوس صددرصد قرار ندارد اما بسیار نزدیک به وضوح کامل است و این خطا برای بیننده قابل تشخیص نیست.

نوع فوکوس اتوماتیک خود بر سه بخش است که هر یک عملکردی خاص دارد. در دوربین های Canon و Nikon با نام های متفاوتی شناخته می شوند. یک نوع فوکوس اتوماتیک آن است که موضوع ساکن است مثلاً شما می خواهید از یک درخت عکاسی کنید. آنگاه فوکوس اتوماتیک را روی گزینه One-Shot در دوربین های Canon یا Single Servo در دوربین های Nikon قرار دهید. این گزینه ها در Menu دوربین موجود هستند. نوع دوم فوکوس اتوماتیک آن است که شما قصد عکاسی از موضوعی دارید که حتماً حرکت دارد و ثابت نخواهد ماند مثلاً عکاسی از هواپیمایی که در حال کنده شدن از زمین است و یا در حال فرود آمدن می باشد. در این وضعیت دوربین ، خود را مسلح می کند و همواره موضوع را در فوکوس قرار می دهد و زمانی برای فوکوس کردن صرف نمی شود و شما تنها با فشار دکمه ، عکاسی می کنید. این گزینه در دوربین های Canon با نام AI Servo و در دوربین های Nikon تحت عنوان Continues Servo دیده می شوند. AI مخفف Artificial Intelligence به معنی هوش مصنوعی می باشد. عیب این گزینه آن است که مصرف باطری کمی بیشتر از حالت قبل می باشد. نوع سوم فوکوس اتوماتیک در دوربین های Canon با نام AI Focus و در دوربین های Nikon با نام Dynamic Area AF معرفی می شوند و ضرورت وجود آن برای این است که امکان دارد لحظه سکون و تحرک ناگهانی موضوع عکاسی برای شما مشخص نباشد. یعنی ممکن است موضوع با حرکت ناگهانی یا توقف ناگهانی از فوکوس خارج شود. مانند یک پرنده یا یک گربه که شما نمی توانید قصد او را حدس بزنید. بنابراین این گزینه برای آن تعبیه شده است که نسبت به توقف یا تحرک ناگهانی موضوع حساس باشد و هوشمندانه همیشه آن را در فوکوس قرار دهد. گاهی به این گزینه فوکوس پویا نیز گفته می شود.

اما به طور کلی فوکوس اتوماتیک همیشه امکان پذیر نیست. یعنی دوربین توانایی فوکوس کردن را ندارد و هر چقدر عدسی توسط موتور جلو و عقب می شود ، تصویر کانونی نمی شود. این در شرایطی است که رنگی یکسان در آن محیط باشد و یا خیلی تاریک باشد. مثلاً شما هیچگاه نمی توانید از آسمان ابری شب با فوکوس اتوماتیک عکس بگیرید. زیرا دوربین نمی تواند نقطه ای را تشخیص دهد که با سایر نقاط متفاوت باشد. گاهی در دوربین ها از یک چراغ کوچک قرمز رنگ یا نارنجی و گاهی هم سفید استفاده می شود که بر روی موضوع نور رنگی می تابانند تا رنگ آن نقطه با سایر نقاط تفاوت کند و دوربین توانایی فوکوس اتوماتیک را بدست آورد و هنگام عکاسی نیز آن چراغ خاموش شده تا در عکس تأثیر نگذارد. اما بُـرد این چراغ زیاد نیست و گاهی مؤثر نمی باشد. در اینجا استفاده از فوکوس اتوماتیک غیر ممکن شده و باید از فوکوس دستی استفاده نمود. دکمه ی را روی حالت MF قرار داده و سعی در ایجاد بیشترین فوکوس می نمائیم. دقت فوکوس دستی به اندازه فوکوس اتوماتیک نیست اما برای از دست ندادن سوژه عکاسی ، گزینه مناسبی است.